فرمانداری ترکمانچای به زودی!!!!

به گزارش خبرگزاری ترکلی از تسوج، انتشار خبر ارتقای سه بخش استان آذربایجان‌شرقی (مهربان، هوراند و ترکمانچای) به «شهرستان» موجی از شادی و سپاس در میان مردمان این بخش‌های سه‌گانه به راه انداخت که صد البته شادی آنها و انگیزه‌شان برای خدمت و تلاش بیشتر طبیعی و منطقی است.

هرچند مراحل نهایی این اقدام تاکنون در مورد شهرستان‌های مهربان و ترکمانچای صورت نگرفته و برخی از مردم این مناطق به خاطر تعلل وزارت کشور در صدور حکم قطعی ارتقای این بخش‌ها به فرمانداری گله‌مند هستند اما به هر حال جای تبریک به مدیران و مردم این شهرستان‌ها دارد.

سه شهری که پیش از این در تقسیمات کشوری، تحت عنوان «بخش» فعالیت می‌کردند اکنون با موافقت هیئت دولت، به «شهرستان» ارتقا یافته‌اند و قطعاً پس از این شاهد رونق و پیشرفت و توسعه بیشتری خواهند بود.

آما آنچه سبب نگارش این مقاله و گزارش شد نه حسرت و حسادت از این رویداد سیاسی در جغرافیای آذربایجان‌شرقی که تأسف از بی‌توجهی و عدم رعایت انصاف و عدالت در مورد جایگاه سایر شهرستان‌های استان است.

البته در این میان نباید قدرت رایزنی، نفوذ کلام و تاثیر تلاش و جدیت و پیگیری نمایندگان این شهرستان‌ها را از نظر دور داشت!

بخش «تسوج» در زمره همان شهرها و بخش‌های تاریخی با جایگاه ارزشمند فرهنگی – اقتصادی – سیاسی استان است که متاسفانه بنا به دلایلی و با وجود پیگیری‌های گسترده، تاکنون ‌از ارتقا به درجه شهرستان محروم مانده است.

برای بررسی شرایط ارتقای یک بخش به شهرستان، نیازی به توجیه و تعریف نیست که اگر مبنای کار همان استنادات قانون وزارت کشور باشد، همین بخش‌های سه‌گانه نیز از دستیابی به یک درجه‌ی بالاتر از نظر تقسیمات کشوری عاجز می‌ماندند. اما لازم است شرایط فعلی این سه «شهرستان» جدید و بخش «تسوج» را زیر ذره‌بین برده و بین آنها مطالعه‌ مقایسه‌ای و ارزشی صورت گیرد. شاید که دست‌اندرکاران تقسیمات کشوری، نمایندگان منطقه (از گذشته تا حال) و همه‌ برنامه‌ریزان نسبت به احقاق حقوق از دست رفته این منطقه از خود جدیت به خرج دهند.

تاریخ ارتقا به «شهر» و شهرداری:

در بررسی موقعیت سیاسی – تاریخی یک شهر لازم است به یک پارامتر مهم یعنی تاریخ ارتقای آن به «شهر» توجه شود.

بر اساس این مطالعه که از سایت استانداری آذربایجان‌شرقی و مرکز آمار ایران استخراج شده، واقعیت‌های بسیاری چهره می‌گشایند.

«هوراند» در سال 1376، مهربان در سال 1341، ترکمانچای در سال 1369 به «شهر» و شهرداری ارتقا یافته‌اند. این در حالی است که تاریخ ارتقای «تسوج» به شهر و شهرداری از همه‌ این سه شهر قدیمی‌تر است، تسوج در سال 1336 به شهرداری ارتقا یافته است.

این امر به صراحت گویای آن است که این شهر در طی سالیان گذشته در مسیر محرومیت سیر کرده و به جای رشد مثبت در جهت «توسعه منفی» از نظر سیاسی – جغرافیایی حرکت کرده است.

جمعیت شهر:

جمعیت «مرکز بخش» یکی از شاخص‌هایی است که می‌تواند تصویر روشنی از وضعیت و جایگاه آن بخش ارائه دهد. بر اساس اطلاعات سایت استانداری آذربایجان‌شرقی و مرکز آمار ایران، جمعیت شهر هوراند (مرکز بخش هوراند)، 4445 نفر، شهر مهربان 6095 نفر و ترکمانچای 7094 نفر بوده است. در این بین جمعیت مرکز بخش تسوج بر اساس سرشماری نفوس و مسکن سال 1390، بالغ بر 7370 نفر بوده است. همان‌گونه که مشاهده می‌شود جمعیت مرکز بخش تسوج از جمعیت هر سه شهر هوراند، مهربان و ترکمانچای نیز بیشتر است. این امر بیانگر آن است که جمعیت ثابت و ساکن شهر تسوج، با وجود مهاجرت‌های گوناگون در سیر تاریخی، همچنان یک سر و گردن از سایر شهرهای هم طراز بالاتر بوده است.

توضیح این نکته هم ضروری است که به دلایل مختلف و از جمله بی‌توجهی مسئولان به جایگاه و اهمیت این شهر، مهاجرت از این شهر در طی سه دهه اخیر سیر صعودی به خود گرفته و بسیاری از جوانان مستعد این شهر به دنبال یافتن فرصت‌های شغلی بهتر و نبود مراکز شغلی در این حوزه، رحل اقامت در شهرهای همجوار گزیدند و بدین ترتیب جمعیت این شهر که روزگاری بالغ بر 25 هزار نفر بود به کمتر از 8 هزار نفر تقلیل پیدا کرد.

مقایسه آمار جمعیت ساکن در این چهار شهر می‌تواند از شاخص دیگری (مثلاً تعداد خانوار) نیز قابل اثبات باشد. بر اساس آخرین سرشماری رسمی کشور، تعداد خانوار ساکن در شهر هوراند (1127 خانوار)، در شهر مهربان (1542 خانوار)، در شهر ترکمانچای (1984 خانوار) و در شهر تسوج (2108 خانوار) بوده است. همانطور که مشاهده می‌شود شهر تسوج از نظر تعداد خانوار ساکن در مرکز بخش نیز نسبت به سه شهر دیگر، موقعیت برتری دارد.

جمعیت بخش:

یکی دیگر از شاخص‌های مهم مورد بررسی در مورد صلاحیت یک بخش برای ارتقا به درجه «شهرستان»، جمعیت «بخش» مورد نظر است که شامل آمار نفوس شهرها و روستاهای تابعه‌ی آن بخش است. تنها مورد و بهانه‌ای که شاید بتوان برای بی‌توجهی به خواسته مردم این بخش بر روی آن انگشت گذاشت. اما با نگاهی کارشناسانه‌تر و دقیق‌تر می‌توان پاسخ‌های شایسته برای آن یافت.

بر اساس سرشماری و اطلاعات مربوط به سال 1385، جمعیت بخش هوراند در این سال (22528 نفر)، بخش مهربان (30752 نفر)، بخش ترکمانچای (25281 نفر) و بخش تسوج (18819 نفر) بوده است.

هر چند فاصله‌ جمعیتی بین بخش‌های تسوج و هوراند کمتر از 4 هزار نفر است اما با این حال نباید از این نکته غافل ماند که بر اساس منابع و مستندات رسمی وزارت کشور، جمعیت بخش تسوج در سال 1375 (یعنی 10 سال قبل از سرشماری 1385)، بالغ بر 22415 نفر بوده است!

این تقلیل جمعیت قطعاً ناشی از بی‌توجهی برخی مسئولان و تشدید موج مهاجرت از این شهر و بخش تاریخی بوده است. بنابراین اگر هم کمتر بودن جمعیت بخش «تسوج» نسبت به سه بخش دیگر را بهانه و توجیه قرار دهیم، باز، تقصیر اصلی بر دوش افرادی است که نسبت به ثبات جمعیتی و مهار معضل مهاجرت جمعیت از این بخش قصور کرده‌اند. ضمن آنکه در تقسیمات کشوری، عدد جمعیتی 4 هزار نفر چندان رقم درشت و تاثیرگذاری نمی‌تواند باشد!

تعداد شهرهای تابعه بخش:

یکی دیگر از شاخص‌های مهم و موثر در خصوص ارتقای یک بخش به شهرستان، می‌تواند تعداد شهرهای تابعه آن بخش باشد. از این لحاظ همه چهار شهر مورد مطالعه‌ی ما (هوراند، مهربان، ترکمانچای و تسوج) از موقعیت و وضعیتی برابر برخوردارند.

همه این چهار بخش، تنها دارای یک شهر تحت پوشش در حوزه بخشداری خود هستند که همان مرکز بخش است.

تعداد دهستان‌های تابعه بخش:

از نظر تعداد دهستان‌های تابعه بخش نیز «بخش تسوج» با بخش‌های سه‌گانه دیگر تفاوت چندانی ندارد. ترکمانچای دارای چهار دهستان، هوراند دارای سه دهستان و بخش‌های مهربان و تسوج هر کدام دارای دو دهستان هستند. ضمن آنکه روستای قره‌تپه بخش تسوج، قابلیت تبدیل به یک دهستان بزرگ را داراست و مراحل ارتقای آن در دست اقدام نهایی است.

با این توصیف، از نظر این شاخص تقسیم‌بندی نیز، بخش تسوج از سایر بخش‌های ارتقا یافته، کمبودی ندارد.

با توجه به موارد اشاره شده، و در آخرین روزهای فعالیت دولت دهم انتظار می‌رود هم مسئولان استانی و هم مسئولان کشوری در وزارت کشور با سعه صدر و تدبیر نسبت به ارتقای این بخش‌های محروم اقدام کنند تا نام نیک و باقیات صالحاتی از خود بر جای گذارند.

موضوع ارتقای بخش تسوج به شهرستان مورد موافقت ضمنی فرماندار شبستر و استاندار آذربایجان‌شرقی نیز قرار گرفته است. نشان به آن نشان که دکتر احمد علیرضابیگی در دیدار خود با مردم تسوج با اشاره به درخواست فرماندار شهرستان شبستر در خصوص ارتقای تسوج به فرمانداری، اظهار داشت: «موضوع ارتقای این بخش به شهرستان باید در کمیسیون مربوطه و با لحاظ شرایط جمعیتی و سیاسی و شرایط دیگر بررسی شود. این موضوع از نظر ما مشکلی ندارد و اگر شرایط بیان شده ایجاب کند اقدامات لازم صورت خواهد گرفت.»

بدیهی است که با تحقق این آرزوی چند 10 ساله، ضمن خشنودی و خرسندی مردم این مناطق، شاهد دستاوردهای شیرین دیگری در این مناطق خواهیم بود و بسیاری از ساکنان اصلی این مناطق که به شهرهای بزرگ مهاجرت کرده‌اند و به تبع آن بر مشکلات این کلانشهرها و از جمله پایتخت افزوده‌اند امیدوار به بازگشت به سرزمین آبا و اجدادی خویش شده و با تحقق مهاجرت معکوس، شاهد رونق دوباره این شهرهای کوچک و کاهش مشکلات دیرینه‌ شهرهای بزرگ خواهیم بود.

روح مشارکت در اداره شهر و محل سکونت در بین مردمان این مناطق افزایش یافته و در نتیجه شاهد رونق و توسعه روزافزون این شهرستان‌ها در تمام بخش‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی خواهیم بود.

افزایش تعداد شهرستان‌های استان هرچند بار مسئولیت‌های مدیران استان و استانداری را افزایش می‌دهد اما این آمار به نوعی نشانه اعتبار و اقتدار برای آذربایجان‌شرقی از نظر سیاسی است. پس چرا استان ما از این فرصت طلایی استفاده نکند؟

تزریق روح نشاط و امیدواری به بدنه اجتماعی مهمترین دستاورد این اقدام حساس خواهد بود. هیچ‌کس نمی‌تواند نقش تصمیمات کارگزاران حکومت و مدیران ارشد یک جامعه در خصوص ارزش نهادن دولتمردان و بالادستی‌ها به مردم شهرهای کوچک و پایین دستی‌ها به عنوان ولی‌نعمتان مسئولان را انکار کند. از این رو همگان بر این باورند که ارتقای یک شهرستان و پاسخ شایسته و مثبت به نیازها و مطالبات بر حق ساکنان یک منطقه می‌تواند بازخوردهای اجتماعی و سیاسی و اقتصادی دیگری را هم به دنبال داشته باشد.

افزایش اعتماد مردم به دولتمردان و حمایت‌های پیدا و پنهان آنها از سیاست‌های کلان دولت به ویژه در مقاطع حساس و مورد نیاز می‌تواند شیرین‌ترین دستاورد برنامه‌های ارزشمندی از این دست باشد. افزایش اعتماد ملت به دولت، سرمایه ارزشمند و گرانبهایی است که به سادگی به دست نمی‌آید. البته اینکه این خواسته و مطالبه، نه بر مدار زور و اصرار نابجا بلکه بر محور حقانیت و شایستگی باشد اصل بوده و ثمرات آن چه در دوران حاضر و چه در سال‌های آتی بر پیکره جامعه ما پدیدار خواهد شد. ان‌شا‌ءالله